233. Rocznica Konstytucji 3 Maja: Świętujemy Razem!
### Konstytucja 3 Maja – fundament dążeń do suwerenności Polski
Przełomowe wręcz wydarzenie miało miejsce 233 lata temu – 3 maja 1791 roku Sejm Czteroletni uchwalił prawo, które na stałe zapisze się w pamięci narodu jako Konstytucja 3 Maja. Tym samym Polska, jako drugi kraj na globie, tuż po Stanach Zjednoczonych, i pierwsza na europejskim kontynencie, przyjęła ustawę nadrzędną – fundament prawa wewnętrznego państwa. Niestety, okres jej obowiązywania był krótki i trwał jedynie kilkanaście miesięcy, lecz stanowiła ona wyraz politycznych aspiracji Rzeczpospolitej i jej dążeń do odzyskania pełnej niepodległości.
Wiek XVIII dla Polski to czas upadku suwerenności kraju, zaś także zmagań reformatorskich, które miały na celu wyzwolenie się spod dominacji obcych mocarstw, w szczególności Rosji. Okres panowania dynastii saskiej szczególnie obfituje w wydarzenia, które miały swoje echo jeszcze przez wiele lat. Był to czas, gdy Polska pod formalną ochroną Rosji utraciła defacto swoja suwerenność, przeżywając okres tzw. „protektoratu” i chaos polityczny.
Niepowodzenia polityczne nie załamały jednak ducha reformatorów. Już w XVIII wieku pojawiły się w Polsce głosy nawołujące do dogłębnej reformacji państwa. Najdosadniejszą krytyką realiów politycznych było dochodzące głosy przeciwko liberum veto oraz słabej władzy wykonawczej. Pierwszy rozbiór Polski tylko pozornie umocnił wpływy zewnętrzne, gdyż jednocześnie uaktywnił polskich rządzących do poszukiwania sposobów odzyskania niezależności, czego przykładem może być utworzenie Komisji Edukacji Narodowej.
Tło międzynarodowe końca XVIII wieku, a w szczególności wybuch wojny rosyjsko-tureckiej, otworzyło Polsce możliwość odzyskania niepodległości. Działań na tym polu nie zwlekali podjąć i przedstawiciele obozu reformatowego, na czele z takimi osobistościami jak Stanisław Małachowski czy Hugo Kołłątaj, zasięgali inspiracji od konstytucji amerykańskiej oraz prac francuskiego Zgromadzenia Narodowego.
Konstytucja 3 Maja przyniosła za sobą istotne zmiany, takie jak trójpodział władzy, wprowadzenie monarchii dziedzicznej, ochronę prawną mieszczan i chłopów oraz zniesienie liberum veto. Decyzja o jej uchwaleniu zapadła dzierżąc na uwadze możliwość kolejnego rozbioru kraju.
Choć żywot Konstytucji był krótki, to jednak stworzyła ona fundament nowego ustroju i stała się symbolem dla pokoleń Polaków żyjących pod zaborami. Stała się węzłem jednoczącym rozszarpany naród, co Janusz Woronicz, działacz emigracyjny po Powstaniu Listopadowym, określił jako jedyny węzeł rozszarpanej Polski.
Konstytucja 3 Maja, pomimo swojej krótkiej obecności w praktyce prawnej Rzeczypospolitej, pozostawiła trwały ślad w sercach Polaków. Stała się symbolem dążenia do suwerenności, którego echo przetrwało w naszej narodowej świadomości przez kolejne dekady.
